एल्‍गार न्‍यूज (परवेज पठाण) :-
केंद्र सरकार, राज्य सरकार आणि सर्वोच्च न्यायालयाच्या निर्देशानुसार सर्व प्रकारच्या वाहनांना हाय-सिक्युरिटी रजिस्ट्रेशन प्लेट (HSRP) बसवणे बंधनकारक आहे. ही नंबर प्लेट वाहनांची सुरक्षा आणि ओळख सुनिश्चित करण्यासाठी एक महत्त्वाचे पाऊल आहे. मात्र, असंख्‍य वाहनांवर अजूनही जुन्या पद्धतीच्या नंबर प्लेट्स असून, HSRP बसवण्यासाठी 15 ऑगस्ट 2025 ही अंतिम मुदत देण्यात आली होती. मुदत संपण्‍यासाठी खूपच कमी कालावधी शिल्‍लक असल्‍याने या मुदतीनंतर नेमकी कारवाई होणार की मुदतवाढ मिळणार, याबद्दल वाहनधारकांमध्ये संभ्रम आहे.
HSRP चे महत्त्व आणि गरज
परिहवन विभागाच्‍या मते HSRP नंबर प्लेट्स सामान्य नंबर प्लेट्सपेक्षा खूप वेगळ्या आणि सुरक्षित असतात. या प्लेट्समध्ये अनेक सुरक्षा वैशिष्ट्ये आहेत, ज्यामुळे वाहनांची चोरी रोखण्यास आणि चोरी झालेल्या वाहनांचा शोध घेण्यासाठी मदत होते. या प्लेट्सवर एक होलोग्राम, लेझर-प्रिंटेड सिरीयल नंबर आणि एक CRD (Chassis-Based Registration Data) असते, ज्यामुळे प्रत्येक प्लेटची विशिष्ट ओळख पटते. यामुळे, गुन्हेगारी कारवायांमध्ये वापरल्या जाणाऱ्या वाहनांना शोधणे पोलिसांसाठी सोपे होते. तसेच, या प्लेट्स टेंपर-प्रूफ (छेडछाड करता न येणाऱ्या) असतात, त्यामुळे त्यांना सहजपणे बदलता येत नाही. यामुळे, वाहन चोरी झाल्यावर किंवा एखाद्या गुन्ह्यात वापरल्यावर नंबर प्लेट बदलून कायद्यापासून वाचण्याचा प्रयत्न करणे अवघड होते.
लाखो वाहनांना HSRP ची प्रतीक्षा
1 एप्रिल 2019 पूर्वी नोंदणी झालेल्या सर्व वाहनांना HSRP नंबर प्लेट बसवणे आवश्‍यक आहे. महाराष्ट्रात अजूनही लाखो वाहनांवर HSRP नंबर प्लेट्स बसवलेल्या नाहीत. विशेषतः जुन्या वाहनांच्या मालकांना याबद्दल माहितीचा अभाव आहे किंवा ते या प्रक्रियेबद्दल अनभिज्ञ दिसत आहेत. काही ठिकाणी ही नंबर प्लेट बसवण्याची प्रक्रिया गुंतागुंतीची असल्याच्या तक्रारीही आल्या आहेत. त्यामुळे, केवळ 15 ऑगस्टपर्यंत, सर्व वाहनांना HSRP बसवणे शक्य होणार नाही, अशी सध्‍याची परिस्थिती दिसत आहे.
कारवाई की मुदतवाढ ?
15 ऑगस्ट 2025 ही अंतिम मुदत असल्यामुळे, या तारखेनंतर HSRP नसलेल्या वाहनांवर दंडात्मक कारवाई होऊ शकते. कायद्यानुसार, HSRP नसलेल्या वाहनांवर दंड आकारला जाऊ शकतो. परंतु, इतक्या मोठ्या संख्येने वाहनधारकांनी नंबर प्लेट्स बसवल्या नसल्याने, एवढ्या मोठ्या प्रमाणावर कारवाई करणे सरकारसाठी एक आव्हान ठरू शकते. त्यामुळे, सरकार या मुदतीत वाढ करण्याची शक्यताही वर्तवली जात आहे. अनेक राज्यांमध्ये यापूर्वी अशाच प्रकारची परिस्थिती निर्माण झाली होती, आणि तेव्हा मुदतीत वाढ करून लोकांना अधिक वेळ देण्यात आला होता. महाराष्‍ट्रातही यापूर्वी मुदतवाढ देण्यात आली होती.
HSRP प्लेट्स कशा बसवाल ?
वाहनधारकांनी https://transport.maharashtra.gov.in या अधिकृत संकेतस्थळावर अपॉइंटमेंट बुक करावी, असे आवाहन परिवहन विभागाने केले आहे. ऑनलाइन प्रक्रिया सुलभ असून, वाहनाचा नोंदणी क्रमांक, चेसिस आणि इंजिन क्रमांक टाकून अपॉइंटमेंट बुक करता येते. ऑनलाईन सशुल्‍क बुकींग केल्‍यानंतर HSRP फिटमेट सेंटर वर जावून नंबर प्लेट बसवून घेता येते, तसेच वाहनधारक हे संबंधित कंपनीच्‍या कर्मचाऱ्यास घरी बोलावून सुध्‍दा HSRP नंबर प्लेट बसवून घेवू शकतात मात्र त्‍यासाठी वेगळा शुल्‍क द्यावा लागणार आहे.
जनजागृतीची गरज
HSRP च्या महत्त्वाविषयी अजूनही अनेक वाहनधारकांमध्ये पुरेशी माहिती नाही. सरकारने केवळ कारवाईची भीती न दाखवता, या प्लेट्सचे फायदे आणि त्यांची सुरक्षा का महत्त्वाची आहे, याबाबत अधिक जनजागृती करणे गरजेचे आहे. यामुळे, लोक स्वतःहून या प्लेट्स बसवून घेण्यास प्रवृत्त होतील.
मुदतवाढ देण्‍याची मागणी !
15 ऑगस्टची मुदत जवळ येत असताना, सरकारने मुदतवाढ देण्‍याबाबत कोणताही निर्णय जाहीर केलेला नाही. वाहनांची संख्‍या लक्षात घेता सरकारने तातडीने HSRP नंबर प्लेट बसवण्यासाठी मुदतवाढ द्यावी अशी मागणी वाहनधारकांमधून होत आहे.
HSRP नंबर प्लेट बसवून घ्‍यावी ! – ARTO
1 एप्रिल 2019 पूर्वी नोंदणी झालेल्या सर्व प्रकारच्या वाहनधारकांनी आपल्‍या वाहनांना HSRP नंबर प्लेट बसवून घ्‍यावी. केंद्र शासन, राज्य शासन आणि सुप्रीम कोर्टाच्‍या निदेशानुसार HSRP नंबर प्लेट बसवणे बंधनकारक आहे. मुदतवाढ मिळेल किंवा नाही याची वाट न पाहता वाहनधारकांनी HSRP नंबर प्लेट बसवून घ्‍यावी.
- चंद्रमोहन चिंतल,
उपप्रादेशिक परिहवन अधिकारी,
जालना